Επόμενος πολεμικός στόχος του Πούτιν το δολάριο

Του Κώστα Ράπτη

Οι δύο πρώτες εβδομάδες της νέας προεδρικής θητείας του Βλαντίμιρ Πούτιν σημαδεύτηκαν από δύο ηχηρές κινήσεις. Η πρώτη ήταν ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης της Ρωσίας – με βασική είδηση την αντικατάσταση του έως τώρα υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού από τον Αντρέι Μπελοούσοφ. Η δεύτερη ήταν η επίσκεψη του Ρώσου προέδρου στην Κίνα και η δεύτερη μέσα σε έξι μήνες συνάντησή του με τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, σε προετοιμασία και μιας τρίτης που δεν πρόκειται να αργήσει, εφόσον το φθινόπωρο η ρωσική προεδρία των BRICS θα φιλοξενήσει στο Καζάν τη φετινό σύνοδο κορυφής της διευρυμένης πλέον ομάδας των ανταγωνιστών της δυτικοκεντρικής διεθνούς οικονομικής αρχιτεκτονικής.

Το ότι ο ένοικος του Κρεμλίνου επέλεξε έναν οικονομολόγο, άλλοτε υπουργό Ανάπτυξης και μέχρι πρότινος αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, για πολιτικό προϊστάμενο του υπουργείου Άμυνας, και μάλιστα εν καιρώ πολέμου, δείχνει καλά τις προτεραιότητες και εκτιμήσεις της Μόσχας. 

"Ο σχεδιασμός των επιχειρήσεων είναι υπόθεση του Γενικού Επιτελείου. Εμείς είμαστε εδώ για άλλη δουλειά", δήλωσε καθησυχαστικά, αλλά και διαφωτιστικά, ο Μπελοούσοφ κατά την ανάληψη των νέων καθηκόντων του. Το ποια είναι αυτή η "δουλειά" προκύπτει από τη λέξη-κλειδί της προσφώνησης του Πούτιν στον υπουργό του: πρόκειται για την "καινοτομία", σε μια συγκυρία κατά την οποία η Ρωσία δελεάζεται από μια μορφή "πολεμικής οικονομίας".

Ως προς την ουκρανική σύγκρουση, ο σχεδιασμός του Κρεμλίνου αποκαλύπτεται ότι είναι ένας μακρόσυρτος "πόλεμος φθοράς", ο οποίος θα κριθεί στον συσχετισμό παραγωγικής ανθεκτικότητας (και άρα εξοπλιστικής υπεροχής), με την επιδίωξη να οδηγηθεί το Κίεβο σε μια μορφή ραγδαίας εξάντλησης. Και το ότι στη σύνθεση του Γενικού Επιτελείου δεν υπήρξαν μεταβολές, δείχνει ότι από επιχειρησιακής πλευράς δεν επικρατεί ανησυχία. Αντίθετα, ο τομέας στον οποίο κρίθηκε επείγουσα η ανάγκη "διόρθωσης πορείας" ήταν αυτός της επιμελητείας με την ευρύτερη έννοια, αλλά και του ελέγχου των δαπανών. 

Με το υπουργείο Άμυνας να καταναλώνει πλέον το 6,7% του ΑΕΠ, η σημερινή Ρωσία δεν μπορεί να ξεχνά ότι τέτοια επίπεδα δαπανών υπήρξαν μόνο στη Σοβιετική Ένωση, η οποία και κατέρρευσε εν πολλοίς υπό το βάρος της κούρσας των εξοπλισμών.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η χώρα κινείται ήδη σε τροχιά "πολεμικού κεϊνσιανισμού", με την κινητοποίηση της εξοπλιστικής βιομηχανίας να οδηγεί σε αύξηση της απασχόλησης και των μισθών. Αλλά αυτό θα αποδειχθεί ότι έχει κοντά ποδάρια, αν δεν εξευρεθούν τρόποι διασταύρωσης της πολεμικής με την πολιτική οικονομία, ώστε νέες τεχνολογικές λύσεις να συντηρήσουν το προβάδισμα που έχει αποκτήσει η Ρωσία με το νέο οπλοστάσιο που εξήγγειλε ο Πούτιν το 2018, αλλά και να διαχυθούν και εκτός ενόπλων δυνάμεων.

Όλα αυτά, ενώ πάντα θα ξεμυτίζει, όπως είθισται στη Ρωσία, η Λερναία Ύδρα της διαφθοράς, η οποία στον χώρο του υπουργείου Άμυνας βρίσκει προνομιακό πεδίο δράσης.

Εξού και η καρατόμηση του Σοϊγκού (ο οποίος είχε αναλάβει το υπουργείο προ δωδεκαετίας ακριβώς στο φόντο της αποπομπής του προκατόχου του λόγω σκανδάλου) πλαισιώθηκε και από λοιπές εκκαθαρίσεις. Ήδη τον προηγούμενο μήνα συνελήφθη με την κατηγορία του παράνομου πλουτισμού ο υφυπουργός Άμυνας Τιμούρ Ιβάνοφ, ενώ την εβδομάδα αυτή συνελήφθη ο επικεφαλής της διεύθυνσης προσωπικού του υπουργείου, Γιούρι Κουζνέτσοφ, στον οποίο απαγγέλθηκαν κατηγορίες για δωροδοκία. Επιπλέον, παραιτήθηκαν ο αναπληρωτής υπουργός Ρουσλάν Τσαλίκοφ, ο οποίος πιθανότατα θα ακολουθήσει τον Σοϊγκού στην "τιμητική αποστράτευση" στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, καθώς και ο υφυπουργός για θέματα επιμελητείας Αλεξέι Κριβορούτσκο, που ακούγεται ότι θα αντιμετωπίσει κατηγορίες.

Στο Πεκίνο, πάλι, ο Πούτιν είχε την ικανοποίηση να τύχει εξαιρετικά θερμής (και επιδεικτικά τιμητικής) υποδοχής. Ήταν αυτός ο τρόπος του Σι Τζινπίνγκ για να διαμηνύσει προς το δυτικό ακροατήριο ότι παρά τις πιέσεις (πρβ. και τις πρόσφατες επισκέψεις των Αμερικανών υπουργών Τζάνελ Γέλεν και Άντονι Μπλίνκεν στην Κίνα) η "δίχως όρια φιλία", όπως έχει διακηρυχθεί, της χώρας του με τη Ρωσία, δεν πρόκειται να χαλαρώσει. Ίσα-ίσα, οι δύο πλευρές με το κοινό ανακοινωθέν τους προέβαλαν τη σινο-ρωσική σχέση ως πρότυπο και καταλύτη για την ανάδυση μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων, περισσότερο "δημοκρατικής" και "πολυκεντρικής".

Αλλά για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπονομευθεί ο "ηγεμονισμός", ήτοι, όπως κατονομάζεται στο ίδιο κείμενο, η ροπή των ΗΠΑ να "πολιτικοποιούν" την κυριαρχία του δολαρίου, να βασίζονται όλο και περισσότερο σε κυρώσεις (μάλιστα και δευτερογενείς, προβάλλοντας "εξωχώρια δικαιοδοσία"), να αναμιγνύονται στα εσωτερικά των άλλων κρατών κ.ο.κ.

Η επινόηση ενός "απολιτικού διεθνούς αποθεματικού" και συστήματος εξόφλησης, με τη μορφή μιας ψηφιακής λογιστικής μονάδας που θα στηρίζεται στον χρυσό και σε ένα καλάθι νομισμάτων, προκειμένου οι κεφαλαιακές ροές να ευθυγραμμισθούν με τις εμπορικές δίχως "παρεμβολές", βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης των BRICS και σύμφωνα με δημοσιεύματα η τεχνική προεργασία έχει ήδη δρομολογηθεί.

Χαρακτηριστικές από αυτή την άποψη είναι οι δηλώσεις του Πούτιν από το Πεκίνο. Σε τηλεοπτικά σχόλια στη διάρκεια της επίσκεψής του στην Κίνα, ο Πούτιν είπε πως αυτές οι κυρώσεις είναι παράνομες, εκτός αν εγκριθούν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Είπε πως είναι αντιπαραγωγικές για τις Ηνωμένες Πολιτείες και καταδεικνύουν την "ανοησία" τους. "Στερούνται εντελώς κοινής λογικής", είπε ο Πούτιν στους δημοσιογράφους και προανήγγειλε, χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, ότι θα βρουν έναν τρόπο, ώστε η απειλή μέτρων κατά κινεζικών τραπεζών να μην διαταράσσει το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών. 

Πρόσθεσε πως οι Ηνωμένες Πολιτείες "πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται", επειδή οι ενέργειές τους υπονομεύουν την εμπιστοσύνη στο δολάριο και οδηγούν κάποιες χώρες να μειώσουν το μερίδιο των δολαρίων στα αποθέματά τους. Το ότι κατά το τελευταίο διάστημα η Κίνα "ξεφορτώνεται" αμερικανικό χρέος με πρωτοφανείς ρυθμούς μάλλον δεν είναι σύμπτωση...