Nowe „polityczne złoto” Kaczyńskiego. „Chcą z ludzi zrobić zwierzęta” [ANALIZA]

Może się więc okazać, że końcówka kampanii wyborczej do Europarlamentu przebiegnie pod znakiem rozpętanej przez prawicę „wojny o krzyż”.

Kampania w cieniu krzyża

Przypomnijmy, o co chodzi. W czwartek „Gazeta Wyborcza” poinformowała o wewnętrzny rozporządzeniu warszawskiego ratusza, nakazującym zdjęcie krzyży wiszących na ścianach urzędów, a urzędnikom eksponowania symboli religijnych na biurkach.

Ratusz szybko wyjaśnił, że nikt nie zabrania miejskim urzędnikom manifestowania swoich przekonań religijnych, a miasto, tam, gdzie stało się to tradycją, nie będzie rezygnować z religijnych elementów wybranych miejskich uroczystości – np. z mszy w trakcie obchodów rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. Niemniej jednak urzędy mają pozostać przestrzeniami neutralnymi światopoglądowo, tak by np. osoby niewierzące na wejściu nie czuły się dyskryminowane przez w nich symboli jednej religii. „Nikt nie zamierza prowadzić w Warszawie walki z jakąkolwiek religią. […] Ale Polska jest państwem świeckim. A Warszawa jest tego państwa stolicą. Kropka.” – napisał na swoim koncie na portalu X prezydent Trzaskowski.

Jak łatwo było zgadnąć, zarządzenie prezydenta Warszawy wywołało natychmiastową reakcję PiS i jego przystawek. Suwerenna Polska zarzuca Trzaskowskiemu łamanie prawa i zapowiada skierowanie sprawy do prokuratury.

Radny Tobiasz Bocheński obiecuje, że on sam i klub PiS w radzie miasta będą protestować przeciw niemu na najbliższych sesjach rady miasta i domagał się jego wycofania. „To, że prezydent zamierza walczyć z symbolem kulturowym, który jest związany z polską tradycją i historią, w której kościół był również depozytariuszem narodowym w czasach, kiedy Polski nie było i który pełnił funkcję patriotyczną, jest absurdalną agendą lewicową, na którą się nie zgadzamy” – stwierdził polityk PiS. Przynajmniej w wypadku samego Bocheńskiego walka o warszawskie krzyże nie potrwa specjalnie długo, bo jak wszystko wskazuje, niedoszły prezydent Warszawy wkrótce przeniesie się do Brukseli.

Kaczyński znów obraża niewierzących i instrumentalizuje religię

Temat krzyża podjął też prezes Kaczyński. W Dąbrowie Białostockiej grzmiał, że w Polsce mamy dziś do czynienia „z wojną religijną, która została rozpoczęta przez prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego”.

„I to będzie nam towarzyszyć, póki oni będą rządzić, bo ta opcja europejska jest właśnie taka — zniszczyć religię, zniszczyć to, w co ludzie wierzą, że są czymś więcej niż tylko homo sapiens, że są ludźmi, którzy mają duszę, że są ludźmi, którzy zostali stworzeni na obraz i podobieństwo Boga. Że są ważni i — jeśli chodzi o to, co najważniejsze, co w naszym wnętrzu, w naszych sercach, duszach – nieśmiertelni. Chcą to zniszczyć, chcą z ludzi zrobić zwierzęta, my się tu w Polsce na to nie godzimy” – przestrzegał prezes PiS.

Kaczyński na temat decyzji warszawskiego ratusza wypowiadał się w swojej ulubionej konwencji: apokaliptycznej przesady. Ktoś nieznający bliżej sprawy, słuchając prezesa, mógłby pomyśleć, że w Warszawie wróciły prześladowania chrześcijan z czasów najgłębszej komuny czy Nerona, a Rafał Trzaskowski zamierza już wkrótce przerobić Stadion Narodowy na arenę, gdzie wierzący będą rzucani lwom na pożarcie.

Prezes nie tylko podsyca społeczne lęki, rysując wizję pozbawioną związków z rzeczywistością, ale też obraża niewierzących. Bo jeśli poważnie potraktować to, co Kaczyński mówi, że rzekomo „walcząca z religią” „opcja europejska” chce „zrobić z ludzi zwierzęta”, to trzeba uznać, że lider największej opozycyjnej partii dehumanizuje ludzi niewierzących, odmawiając im w gruncie rzeczy człowieczeństwa. To bowiem w opinii Kaczyńskiego najwyraźniej łączy się z posiadaniem religijnego światopoglądu.

To nie jest język, jaki powinien być tolerowany u lidera politycznego. Tym bardziej że Kaczyński posługuje się nim nie po raz pierwszy. Prezes PiS wielokrotnie w swoich publicznych wystąpieniach powtarzał, że w Polsce jedyną alternatywą dla Kościoła katolickiego i jego światopoglądu jest nihilizm – rozumiany jako destrukcyjny brak wartości. Ludzie tymczasem nie muszą koniecznie czerpać poczucia sensu i wartości ze źródeł religijnych – i coraz więcej Polek i Polaków korzysta z tej możliwości. Przywódcy partyjni nie powinni nikogo piętnować ze względu na to, czy dana osoba wyznaje religijny, czy niereligijny światopogląd.

Posługując się podobnym językiem, Kaczyński nie tylko obraża niewierzących, ale też dokonuje skrajnej instrumentalizacji religii. Krzyż, gdy Kaczyński bierze go w obronę w sposób, w jaki robił to Dąbrowie Białostockiej, z symbolu religijnego przeistacza się w polityczny, w totem jednej partii. Z całą pewnością nie pomaga to też samej religii.

Czy Trzaskowski popełnił polityczny błąd?

Jeśli kampania europejska pokaże, że temat „obrony krzyża” działa politycznie, to PiS z pewnością sięgnie po niego także w kampanii prezydenckiej. Zwłaszcza jeśli kandydatem PO zostanie Rafał Trzaskowski.

Czy prezydent Warszawy nie popełnił więc błędu, wydając takie, a nie inne rozporządzenie? Z pewnością miał rację na poziomie merytorycznym. Polska nie jest państwem wyznaniowym, symbole religijne nie powinny być umieszczane w instytucjach mających służyć wszystkim obywatelom, tak by nikt niebędący chrześcijaninem nie czuł się intruzem w urzędzie z krzyżem na ścianie.

Warszawa jest dużym, otwartym, zróżnicowanym kulturowo i religijnie miastem, gdzie wyraźniej niż w reszcie kraju zaznaczają się zmieniające społeczeństwo sekularyzacyjne procesy. Jest więc naturalne, że władze miasta powinny dbać o to, by w miejskich instytucjach tworzyć możliwie niewykluczającą nikogo przestrzeń.

Sprawa wygląda jednak trochę bardziej skomplikowanie, gdy pomyślimy o prezydenckich ambicjach Trzaskowskiego. Niecała Polska sekularyzuje się tak szybko, jak Warszawa, ciągle pewną rolę odgrywa tu tradycjonalistyczny elektorat – i PiS z pewnością będzie wykorzystywał rozporządzenie Trzaskowskiego, by mobilizować go przeciw kandydatowi PO.

Pytanie jednak, czy za rok tego elektoratu będzie dość dużo, by wybrać przy jego pomocy wybory na hasłach „obrony krzyża”. W ostatnim spisie powszechnym z 2021 r. aż 6,8 proc. obywateli, czyli 2,6 miliona osób, określiła się jako bezwyznaniowi – w 2011 r. było to zaledwie niecałe 930 tys. Jedna piąta odmówiła odpowiedzi na pytanie o wyznanie – być może dlatego, by nie nabijać statystyk „Polaków-katolików”, wykorzystywanych w politycznej walce przez narodowo-katolicką prawicę.

Wiosłując wbrew procesom sekularyzyjnym i grając krzyżem PiS, łatwo może wywołać wrażenie, że nie tyle broni religii, co chce całemu społeczeństwu narzucić jej tradycjonalistyczne rozumienie.

A to może zmobilizować większość, która się z tradycjonalistycznym katolicyzmem nie identyfikuje, wokół kandydata lub kandydatki z największymi szansami na pokonanie kandydata PiS. W tym także wokół Rafała Trzaskowskiego.