Met iedere versie worden AI-tools beetje menselijker: ‘Spelen met vuur’

• Nando Kasteleijn

  redacteur Tech

Een vrolijke vrouwenstem, die op zo’n beetje elke vraag bijna direct een antwoord paraat heeft én empathisch kan reageren op de vraagsteller. Dat was de manier waarop techbedrijf OpenAI de wereld deze week kennis liet maken met de nieuwste versie van zijn technologie.

Wat begon als een op basis van kunstmatige intelligentie (AI) gerunde chatbot via een tekstvenster, verandert in rap tempo in een virtuele vriend of vriendin om mee te praten. Dat kan werken, maar deskundigen zien ook risico’s.

In de presentatie van OpenAI, die nog geen half uur duurde, werd de nieuwste versie van tekstgenerator ChatGPT getoond. Wat meteen opviel, was dat versie GPT-4o een stuk menselijker overkomt. Er zitten bijvoorbeeld geen ongemakkelijke stiltes meer tussen een vraag en antwoord, de AI-stem kan via intonatie een soort emotie laten doorklinken en het is ook mogelijk razendsnel iets te vertalen.

Een van de voorbeelden was dat ChatGPT werd gevraagd om een van de presentatoren – die voor de gelegenheid zogenaamd nerveus was voor de presentatie – te helpen te kalmeren. “O, je doet nu een live presentatie”, zei de AI-stem. “Dat is geweldig. Haal diep adem en bedenk: jij bent de expert.”

Daarnaast kan de technologie de wereld ‘herkennen’. Zo werd de AI-tool verzocht om iets te bekijken wat was opgeschreven. “Ah, ik zie het”, was te horen, “ik hou van ChatGPT, dat is zo lief van je.”

Vanaf 1.31 is hieronder een demonstratie van de stem van GPT-4o te zien:

Het doet denken aan bijvoorbeeld sciencefictionfilm Her, uit 2013. Daarin krijgt de mannelijke hoofdrolspeler een relatie met een vrouwelijke AI-stem, die via een oordopje tegen hem praat.

Het leidt tot zorgen bij universitair docent ethiek en technologie Olya Kudina (TU Delft). “Aan de ene kant zie ik dat er veel technologische vooruitgang zit bij OpenAI. Maar als je ziet hoe de nadruk wordt gelegd op het menselijke aspect, dan is dat voor mij als spelen met vuur.”

Ze maakt zich al langer zorgen over het vervagen van de grens tussen mensen en AI. Want hoewel zo’n AI-stem echt overkomt, blijft het in de kern technologie zonder enige vorm van gevoel.

Het gebruik van een chatbot waarmee iemand een soort band krijgt, hoeft niet per se fout te zijn, zegt Marjolijn Antheunis, hoogleraar aan de Tilburg University. Ze doet samen met universitair docent Emmelyn Croes onderzoek naar de relatie tussen mensen en dit soort AI-systemen.

“Als je die chatbot kan gebruiken om een bepaalde eigenschap te oefenen of iets te verwerken, kan dat goed helpen”, zegt Croes. Ze benadrukt daar wel bij dat dit tijdelijk moet zijn en dat de persoon niet moet ‘verdwijnen’ uit het echte leven. Anders zouden mensen zich kunnen verliezen in hun band met de AI.

Bedrijven zijn ondertussen bezig om hun AI almaar menselijker te maken, ziet Antheunis. “Zij hebben als doel de interactie zo echt mogelijk te maken, want dan blijf jij langer met die machine praten. Maar daar zit, vind ik, een ethische grens. De chatbot zou continu transparant moeten zijn over dat het een machine is, en geen mens. En dat zien die bedrijven anders.”

Praten tegen een chatbot is niet nieuw. Apple, Google en Amazon bieden dit soort technologieën al jaren aan. Olya Kudina ziet met bijvoorbeeld de nieuwste versie van ChatGPT wel een groot verschil: “Die systemen konden niet meerdere zinnen tegelijkertijd aan. Daardoor kon je niet echt een normaal gesprek voeren. Dat gaat nu veranderen.”

Er lijken na deze week wel twee ‘smaken’ te ontstaan als het gaat om deze AI-tools. OpenAI legt sterk de focus op het laten horen van ‘emotie’. Google, dat deze week ook een presentatie gaf over AI-ontwikkelingen, richtte zich daar niet op. “We willen al lang een universele AI-assistent maken die echt kan helpen in het dagelijks leven”, zei Demis Hassabis, hoofd AI bij de techgigant.

De demonstratie van Google:

Mogelijk wordt Apple het volgende grote techbedrijf dat zich mengt in de AI-strijd. Het bedrijf organiseert volgende maand zijn jaarlijkse ontwikkelaarsconferentie en Apple staat onder grote druk om zijn slimme assistent Siri op de schop te gooien; Apple heeft het imago op AI-vlak achter te lopen en het bedrijf kan zich dus geen blunder veroorloven op de conferentie.